Dojrzałe drzewa obradzają nasiona – niektóre np. sosna czy brzoza co roku, inne np. buk i dąb rzadziej. Te, jeśli trafią na podatny grunt, kiełkują i przy odpowiednich warunkach świetlnych, glebowych i wilgotnościowych zmieniają się w maleńkie drzewka – siewki.

W języku leśnym mówimy, że jest to nalot. Pierwszy etap życia drzewek jest bardzo trudny, gdyż są one bardzo małe i wrażliwe, rosną powoli, czyha na nie wiele niebezpieczeństw: przymrozki, susza, chwasty, grzyby, owady czy zwierzyna leśna. To czas prawdziwej walki o byt. Często nalot umiera już w pierwszym roku swego życia. Wraz z wiekiem odporność drzewek wzrasta.

Ponieważ tak trudno jest uzyskać i utrzymać młody las powstały naturalnie, leśnicy pomagają sobie hodując drzewka w bardziej przyjaznych warunkach – w tzw. szkółkach leśnych. Tam młode pokolenie jest pod troskliwą opieką leśnika – szkółkarza.

Ze szkółki jednoroczne lub 2-3 letnie drzewka trafiają do lasu, gdzie sadzi się je w miejscach powstałych po wycięciu starego lasu lub na gruntach rolnych, na których chcemy, aby powstał las. Po posadzeniu drzewek powstaje uprawa.

Drzewka sadzone są w dużej ilości – może to być nawet 10 tys. sztuk na 1 hektarze. Oczywiście nie wszystkie dotrwają do końca istnienia lasu. Uprawa i nalot, czyli I faza rozwoju, trwa do momentu, w którym drzewka zaczynają przeszkadzać sobie nawzajem. W tym czasie leśnicy dbają o nowe pokolenie wykaszając chwasty stanowiące poważną konkurencję o pokarm i wodę. Nieco później rozpoczyna się silna rywalizacja pomiędzy drzewkami. Konkurencja ta prowadzi do śmierci drzew chorych, słabych, gorzej przystosowanych. To takie drzewka wycina się podczas zabiegów pielęgnacyjnych zwanych czyszczeniami wczesnymi. W czyszczeniach usuwa się również drzewka należące do gatunków niepożądanych w uprawie, a także drzewka wadliwe oraz przeszkadzające innym. Redukuje się tym samym ilość drzew.

I tak weszliśmy w drugi etap życia lasu – podrost i młodnik. Podrost to las, który powstał z nalotu a młodnik przerodził się z uprawy. Młodnik w języku staropolskim to gąszcz. Nie trudno sobie wyobrazić, co to oznacza. Cechy rozpoznawcze to: bardzo silne zwarcie, silna konkurencja, która prowadzi do zamierania drzewek słabszych oraz dynamiczny wzrost na wysokość. Drzewka osiągają ok. 5 m wysokości i stają się bardzo smukłe. To z kolei może być przyczyną łatwego wyłamywania się np. pod naporem śniegu.

Młodnik to las wymagający szczególnej opieki. To tak jak z młodzieżą – jeśli wykażemy cierpliwość i troskę, w przyszłości będzie ona naszą chlubą. Na tym etapie leśnicy poprzez usuwanie drzew najgorszych, chorych, obumierających i szkodliwych leśnych egoistów rozpierających się na boki, pomagają przetrwać drzewkom najlepszym. By las uodpornił się na przeciwności losu, należy go silnie przerzedzić. Ilość drzewek na 1 hektarze zmniejsza się nawet o połowę w stosunku do ilości drzewek posadzonych. Zabieg ten zwany jest w języku leśników czyszczeniami późnymi.

Czas trwania tego etapu życia lasu jest różny i zależy od specyficznych cech każdego gatunku. Sosna, brzoza i lipa to gatunki, które rosną szybko i wychodzą z etapu młodnika w wieku 10-15 lat. Buk, dąb i jodła to gatunki rosnące znacznie wolniej i ten etap osiągają w wieku 20-30 lat.

Kolejne dwa etapy w życiu lasu to żerdziowina i drągowina. Drzewka intensywnie przyrastają wtedy na wysokość i na grubość. Przez taki las człowiek może łatwiej przejść, nie obawiając się, że straci oko na wystającej gałęzi. Pnie drzew oczyszczone są już z gałęzi do wysokości człowieka lub wyżej. Ten etap jest szalenie istotny dla przyszłości lasu, gdyż do tego okresu leśnik poprzez właściwe zabiegi pielęgnacyjne może w pełni kształtować cechy jakościowe drzew. Tutaj prowadzi się dalsze prace pielęgnacyjne, polegające na wycinaniu drzew najgorszych, niechcianych a tym samym rozluźnia się zagęszczenie wokół drzew najlepszych. Zabieg ten zwany jest przez leśników trzebieżą wczesną, a wykonuje się go w drzewostanach od 40 roku życia. Ilość drzewek na 1 hektarze wynosi 2500-4000 szt.

Kolejny etap życia lasu to drzewostan dojrzewający. Średnica drzew wynosi wtedy ok. 20-35 cm. Drzewa dojrzewają, zaczynają kwitnąć i owocować. Nie rosną już tak intensywnie na wysokość, lecz wciąż trwa intensywny przyrost na grubość. Drzewa rosną znacznie luźniej. Leśnicy wykorzystują ten czas w życiu drzew uzyskując silny przyrost okazów najlepszych. Zabieg, który ma polepszyć warunki rozwoju drzew najbardziej wartościowych to trzebież późna. Polega ona na usuwaniu drzew szkodliwych, przeszkadzających tym najlepszym a także chorych. Las osiąga wtedy wiek do 60 lat a ilość drzew na 1 ha wynosi ok. 1500 szt. Taki las przynosi człowiekowi wymierne korzyści, zaopatrując nas w drewno, potrzebne do produkcji papieru, konstrukcji budowlanych, innych produktów oraz opału.

Kolejny etap to drzewostan dojrzały. To już „gruby las" – średnica drzew wynosi wtedy 35-50 cm. Drzewa niewiele przyrastają na wysokość ale utrzymuje się intensywny przyrost na grubość. Z tego lasu pozyskujemy nasiona oraz staramy się inicjować odnowienie naturalne czyli nalot. Leśnicy określają ten las jako dojrzały do wycięcia. Zaspakaja on nasze potrzeby na surowiec drzewny. To z takiego lasu chcemy mieć domy, podłogi, meble itp. Po takim lesie lubimy spacerować, podziwiać jego potęgę i wygrzewać się w słońcu, które z łatwością przenika do dna lasu. Wiek takiego lasu zależy od gatunku i tak: dla sosny i świerka jest to ok. 100 lat, dla jodły 100-150 lat a dla buka i dębu 120-160 lat. Liczba drzew na 1 hektarze jest niewielka bo wynosi zaledwie ok. 400 szt.

Został nam już ostatni etap życia lasu – okres starzenia się. Starodrzew osiąga średnice powyżej 50 cm. Rozpoczyna się obumieranie drzew. Mówimy wtedy o dojrzałości rębnej – naturalnej. Drzewostany takie przekroczyły okres najlepszego drewna użytkowego, ponieważ rozpoczęły się procesy destrukcyjne. Takie drzewostany, choć nie spotykamy ich na co dzień, są obecne. Część z nich chroni się jako szczególnie cenne.

Tak przebrnęliśmy wspólnie od narodzin do śmierci lasu. I tak jak u ludzi – niektórym dane jest żyć bardzo długo, innym zaledwie ułamek chwili w przestrzeni czasu.