Asset Publisher
Biegi na orientację
Lubisz biegać, ale znudziło ci się bicie rekordów prędkości? Spróbuj czegoś nowego. W biegach na orientacje równie ważna co sprawne nogi i płuca jest głowa.
O co chodzi w biegu na orientację? O jak najszybsze przebycie określonej trasy wyznaczonej punktami kontrolnymi. Którędy zawodnik pokona dystans pomiędzy kolejnymi punktami, zależy tylko od niego: jego sprawności poruszania się w terenie, zmysłu orientacji i strategii. Do pomocy ma - coraz bardziej zapomniane w dzisiejszych czasach nawigacji satelitarnych - mapę i kompas. Żeby ukończyć zawody, musi zaliczyć wszystkie punkty w odpowiedniej kolejności. Swoją obecność w tych miejscach potwierdza na karcie startowej lub, coraz częściej, na specjalnym chipie.
Historia z armią w tle
Biegi na orientację wywodzą się ze Skandynawii. Pierwsze zawody zorganizowano jeszcze w XIX w. w Norwegii. Początkowo dyscyplina cieszyła się niewielkim zainteresowaniem i startowali w niej głównie wojskowi. Dla cywilów, w czasach gdy sport nie był tak popularny, jak dziś, pokonanie dwudziestokilometrowych tras było zbyt wielkim wyzwaniem. Dopiero kiedy skrócono dystans orienteering stał się popularniejszy wśród amatorów. W latach trzydziestych XX w. rozegrano pierwsze zawody międzynarodowe, a po drugiej wojnie światowej biegi na orientację zaczęto uprawiać poza Skandynawią, w 1961 r. powstała Międzynarodowa Federacja Sportów na Orientację, a pięć lat później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata.
Dziś ten sport wciąż najpopularniejszy jest w Europie. Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszy się w Ameryce Północnej, Wschodniej Azji i Australii.
Chociaż jest dyscypliną olimpijską, nigdy nie znalazł się w programie igrzysk. I pewnie długo nie znajdzie. Biegów na orientację w zasadzie nie sposób pokazać w telewizji ze względu na zbyt rozległy teren rozgrywania zawodów. Z tego samego powodu oraz tego, że biegi zazwyczaj organizowane są w lesie, trudno oczekiwać tłumu kibiców. Pomimo tej niemedialności, popularność orienteeringu rośnie, a na największych zawodach startuje nawet 25 tys. biegaczy. To liczba porównywalna z frekwencją na największych maratonach na świecie.
O co w tym chodzi?
W biegu na orientację bardzo ważna jest mapa, ale nieco inna od tych używanych podczas leśnych wędrówek. Podstawowa różnica polega na tym, że lasy oznaczone są na niej różnymi odcieniami zieleni. Im ciemniejszy kolor, tym gęstszy las, a więc poruszanie się w nim trudniejsze. Takie oznaczenia pomagają zdecydować czy lepszym rozwiązaniem będzie bieg najkrótszą trasą przez gęstwinę, czy lepiej trochę nadłożyć drogi i pokonać trasę przez rzadsze zarośla.
Reszta oznaczeń przypomina te powszechnie używane. Niebieskie elementy to obiekty wodne: rzeki, strumienie, jeziora, bagna czy studnie. Brązowe poziomnice obrazują ukształtowanie terenu: góry, pagórki, muldy, jary itp. Czarne znaczki pokazują charakterystyczne obiekty, np. głazy, myśliwskie ambony czy np. jaskinie.
Skala map używanych w orienteeringu jest dużo mniejsza niż turystycznych, zwykle 1:15000 lub 1:10000 (1 cm na mapie odpowiada 150 lub 100 metrom w terenie), a w wypadku biegów sprinterskich - nawet mniej niż 1:5000. Oczywiście nie obejdzie się tez bez kompasu. To dzięki niemu można ustawić mapę względem północy, a także przemieszczać się pomiędzy punktami kontrolnymi na azymut.
Punkty kontrolne podczas biegu na orientację oznaczone są tzw. lampionami. To biało-pomarańczowy lub biało-czerwony znacznik w kształcie sześcianu. Każdy z punktów ma swój kod.
wyposażony jest też w perforator, za pomocą którego uczestnik oznacza kartę startową lub, coraz częściej, elektryczny czujnik, który rejestruje chip zawodnika.
Naturalnie w lesie
Najpopularniejszym biegiem na orientację jest bieg klasyczny (nazywany też długim). W równym stopniu sprawdza on techniki orientacji, co sprawność i wytrzymałość zawodnika. Pokonanie trasy zajmuje zwycięzcom około 75-90 minut. Biegi średniodystansowe nastawione są przede wszystkim na dobrą nawigację. Najlepsi kończą je mniej więcej w pół godziny. W biegu sztafetowym wygrywa ta - najczęściej trzyosobowa - drużyna, której zawodnicy po kolei zaliczą jak najszybciej i bezbłędnie swoje trasy. Organizuje się także biegi sprinterskie, nocne, długodystansowe czy punktowe, w których trzeba w określonym czasie zaliczyć jak najwięcej punktów kontrolnych.
Naturalnym terenem do uprawiania biegów na orientację są lasy. Dlatego też Lasy Państwowe postanowiły przyjść z pomocą miłośnikom tej dyscypliny. W 2011 r. Ogólnopolski Komitet Organizacyjny Biegu na Orientację Leśników przedstawił koncepcję Zielonego Punktu Kontrolnego. Chodzi o zainstalowanie w lasach lub parkach stałych punktów kontrolnych, które umożliwiłyby bieg w dowolnym czasie. Takie standaryzowane punkty mają logo właściciela, zarządcy terenu lub sponsora, plakietki z symbolem orienteeringu, kasownik (perforator) kart kontrolnych oraz kod kreskowy umożliwiający elektroniczne potwierdzenie obecności zawodnika. Do tego zarządcy terenu przygotowują znormalizowane mapy do orienteeringu, które uczestnicy biegu będą np. mogli ściągnąć z internetu.
Do tej pory powstało ponad czterdzieści projektów Zielonych Punktów Kontrolnych w Lasach Państwowych. Są takie na terenie nadleśnictw: Krynki, Bytów, Przedborów, Olsztynek, Wieruszów, Maskulińskie, Spychowo, Brynek, Gdańsk, Mielec, Strzebielino, Hajnówka, Lipka, Woziwoda, Miękinia, Elbląg, Dojlidy, Solec Kujawski, Supraśl, Krasnystaw i Augustów. Ich wykaz można znaleźć na stronie www.zielonypunktkontrolny.pl.
Asset Publisher
O motylach jako gatunkach parasolowych na ogólnopolskiej konferencji w Puszczy Kozienickiej
O motylach jako gatunkach parasolowych na ogólnopolskiej konferencji w Puszczy Kozienickiej
19-20 września w Puszczy Kozienickiej, w Garbatce-Zbyczyn, w ośrodku Gnysiówka odbyła się ogólnopolska konferencja „Motyle jako gatunki parasolowe w ochronie terenów cennych przyrodniczo”. Omówiono najnowsze badania naukowe oraz inicjatywy i działania podejmowane przez różnorodne środowiska. Podkreślono istotną rolę terenów otwartych dla ochrony motyli, także w przestrzeni leśnej oraz znaczenie odpowiedniego utrzymania oraz ekstensywnego użytkowania łąk, uwzględniającego biologię tej grupy owadów. Wydarzenie było okazją do wymiany poglądów i wzajemnej inspiracji w ochronie przyrody.
Konferencja została zorganizowana przez Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne i Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Radomiu wraz z nadleśnictwami Leśnego Kompleksu Promocyjnego Puszcza Kozienicka: Zwoleń, Kozienice i Radom, przy współpracy z partnerami: Eneą Wytwarzanie, Mazowieckim Zespołem Parków Krajobrazowych – Kozienickim Parkiem Krajobrazowym im. prof. Ryszarda Zaręby oraz Gminą Garbatka-Letnisko.
Na wstępie wystąpili przedstawiciele organizatorów i partnerów: Roman Wróblewski, zastępca dyrektora ds. gospodarki leśnej RDLP w Radomiu, Jacek Tabor, prezes MŚTO, Sylwester Chołast, dyrektor MZPK, Teresa Fryszkiewicz, wójt Gminy Garbatka-Letnisko, Barbara Nabożny-Adamiec z Enea Wytwarzanie oraz Grzegorz Wachnicki, nadleśniczy Nadleśnictwa Zwoleń.
W trakcie konferencji prelegenci podzielili się wynikami badań, monitoringu i działań ochronnych dotyczącymi tematyki ochrony motyli i ich siedlisk. Przedstawiono następujące referaty:
- Rośliny chronione, a owady w kontekście gatunków osłonowych. Prof. dr hab. Jarosław Buszko (Katedra Ekologii i Biogeografii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).
- Szlaczkoń szafraniec w Puszczy Knyszyńskiej, problematyka ochrony w kontekście gospodarki leśnej. Dr hab. Marcin Sielezniew, prof. UwB (Wydział Biologii, Uniwersytet w Białymstoku, Towarzystwo Ochrony Motyli), dr Krzysztof Deoniziak (Wydział Biologii, Uniwersytet w Białymstoku), dr hab. Tomasz Jaworski, dr inż. Cezary Bystrowski, prof. dr hab. Jacek Hilszczański (Instytut Badawczy Leśnictwa), Izabela Sielezniew (Towarzystwo Ochrony Motyli), prof. dr hab. Piotr Nowicki (Instytut Nauk o Środowisku, Wydział Biologii, Uniwersytet Jagielloński).
- Ochrona przeplatki aurinii na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Leszek Sepioło, Łukasz Pochwała (Świętokrzyski Park Narodowy).
- Występowanie wybranych motyli o znaczeniu wspólnotowym na Ziemi Radomskiej. Jacek Tabor, Marek Miłkowski, dr inż. Sławomir Chmielewski, Marcin Łukaszewicz (Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne).
- Wyjątkowa populacja modraszka alkona w Puszczy Białowieskiej i problemy jej ochrony. Izabela Sielezniew (Towarzystwo Ochrony Motyli), dr hab. Marcin Sielezniew, prof. UwB (Wydział Biologii, Uniwersytet w Białymstoku, Towarzystwo Ochrony Motyli)).
- Wpływ inwazyjnych nawłoci na behawior modraszka telejusa Phengaris teleius. Dr Joanna Kajzer-Bonk (Wydział Biologii, Uniwersytet Jagielloński).
- Czynna ochrona modraszka telejusa i modraszka alkona w Kampinoskim Parku Narodowym. Dr hab. Dawid Marczak, prof. WSEiZ (Kampinoski Park Narodowy. Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie).
- Motyle rezerwatu Krzemionki Opatowskie. Łukasz Misiuna (Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim, Izabela Persona (badacz niezależny).
- Niedoszacowany problem: obce i inwazyjne gatunki owadów obszarów chronionych środkowej Polski ze szczególnym uwzględnieniem motyli (Lepidoptera). Dr Radomir Jaskuła (Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii, Uniwersytet Łódzki, Fundacja "Biodiversitatis", Kinga Nowak (Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego – Oddział Terenowy Bolimowski Park Krajobrazowy).
- Występowanie niepylaka mnemozyny na terenie obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy. Dr hab. Tomasz Jaworski (Instytut Badawczy Leśnictwa).
- Motylowy Spacer czyli motyle w nauce obywatelskiej. Izabela Sielezniew (Towarzystwo Ochrony Motyli), dr hab. Marcin Sielezniew, prof. UwB (Wydział Biologii, Uniwersytet w Białymstoku, Towarzystwo Ochrony Motyli).
- Przeplatka aurinia w Skarżysku-Kamiennej, problematyka, relokacja. Marcin Kutera (Projekt Prostoskrzydłe (Orthoptera) Polski), Grzegorz Bistuła-Prószyński (AGIX Manufaktura Przyrodnicza).
- Próba oceny populacji wybranych gatunków motyli związanych z siedliskami wilgotnymi na Wyżynie Małopolskiej. Mariusz Gwardjan (Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody).
- Polana Strożyska i Polana Siwica jako obszary chroniące rzadkie gatunki motyli dziennych w województwie łódzkim. Dr Robert Sobczyk (Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii, Uniwersytet Łódzki).
- Działania na obszarach otwartych w obrębie RDLP w Radomiu sprzyjające zachowaniu różnorodności gatunkowej motyli. Dr Jacek Koba, dr inż. Edyta Nowicka (Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu).
Podczas konferencji prezentowane były także filmy przyrodnicze:
- Tajemnice świętokrzyskiej przyrody – motyle, film. Bogusław Sępioł (Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody).
- Ochrona szlaczkonia szafrańca (Colias myrmidone) w Puszczy Knyszyńskiej, film zrealizowany w ramach projektu „Gospodarka leśna na rzecz zagrożonych gatunków”. Michał Ogrodowczyk (Leśne Studio Filmowe, Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu), dr hab. Tomasz Jaworski (Instytut Badawczy Leśnictwa), dr hab. Marcin Sielezniew, prof. UwB (Wydział Biologii, Uniwersytet w Białymstoku).
Streszczenia referatów zostaną opublikowane w wydawnictwie pokonferencyjnym.
W konferencji wzięli udział przedstawiciele nauki, instytucji i organizacji zajmujących się ochroną przyrodą, w szczególności zagadnieniem ochrony motyli i ich siedlisk. Organizatorzy dziękują uczestnikom za aktywny udział, wymianę doświadczeń, dyskusje i inspiracje.
Wartością było już samo spotkanie różnych środowisk. Byli to: przedstawiciele RDOŚ w Warszawie i w Wydziału Spraw Terenowych w Radomiu oraz RDOŚ w Bydgoszczy; parków krajobrazowych: Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych, w tym Kozienickiego Parku Krajobrazowego i Zespołu Świętokrzyskich Parków Krajobrazowych; samorządów: Gminy-Garbatka-Letnisko; Lasów Państwowych: Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, Zespołu Ochrony Lasu w Radomiu, Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, ORWLP w Bedoniu – Leśnego Studia Filmowego, RDLP w Pile i RDLP w Radomiu oraz nadleśnictw z całego kraju; przedstawiciele Enea Wytwarzanie; Zespołu Szkół Drzewnych i Leśnych w Garbatce-Letnisku; organizacji pozarządowych: Mazowiecko-Świętokrzyskiego Towarzystwa Ornitologicznego, Towarzystwa Badań i Ochrony Przyrody, Stowarzyszenia Zielona Akcja; a także fotograficy przyrody i inne osoby zainteresowane tematyką konferencji.
Organizatorzy, partnerzy i goście prezentowali swój dorobek w zakresie swojej działalności, a w szczególności dotyczący ochrony przyrody.
Konferencja została dofinansowana przez Centrum Informacyjne Lasów Państwowych.
Organizatorzy szczególnie dziękują Nadleśnictwu Zwoleń za wsparcie organizacyjne.
***
Gatunki parasolowe (osłonowe) – gatunki, których ochrona pociąga za sobą ochronę wielu innych, współwystępujących gatunków, a także ich siedlisk. Wśród motyli jest wiele gatunków osłonowych. Ze względu na znaczenie dla wspólnoty często są one przedmiotem ochrony w ramach prawa Unii Europejskiej. Ich rozwój zależny jest na różnych etapach od konkretnych roślin pokarmowych, a w przypadku niektórych motyli z rodziny modraszkowatych, także od obecności mrówek z rodzaju wścieklica (gatunki myrmykofilne). Przykłady motyli i gatunków roślin żywicielskich: modraszek telejus – krwiściąg lekarski, modraszek nausitous – krwiściąg lekarski, modraszek arion – macierzanka piaskowa, lebiodka pospolita, modraszek alkon – goryczka wąskolistna, modraszek bagniczek – borówka bagienna, szlaczkoń szafraniec – szczodrzeniec ruski, szczodrzeniec rozesłany, szczodrzyk czerniejący, czerwończyk nieparek – szczaw lancetowaty, czerwończyk fioletek – rdest wężownik, skalnik driada – trzęślica modra.
